مطالعه کنترل موریانه‌های زیرزمینی در نخلستان‌های منطقه سراوان با استفاده از سیستم طعمه‌گذاری

موریانه‌ها با توجه به رژیم غذایی‌شان که منحصراً از مواد سلولزی تغذیه می‌کنند، از لحاظ کشاورزی اهمیت دارند. گروهی از موریانه‌ها، مانند موریانه‌های دروگر، به مراتع خسارت وارد می‌کنند. گونه‌هایی از موریانه‌ها نیز به گیاهان زراعی و درختان مثمر و غیرمثمر صدمه وارد می‌کنند. بنابراین بررسی راهکارهای کنترل موریانه‌ها در کشاورزی از دیرباز مورد توجه محققین بوده‌ است. امروزه یکی از بهترین روش‌های کنترل موریانه‌ها، استفاده از سیستم طعمه‌‌گذاری می‌باشد. در این روش مقدار کمی ماده سمی با خاصیت تأخیری و تدریجی در یک ماده سلولزی ابقاء می‌شود. سپس این ماده توسط افراد جمع‌آوری کننده غذا از طریق تروفالاکسی (انتقال دهان به دهان غذا) به سایر افراد منتقل و سبب ایجاد اپیدمی در داخل کلنی و در نهایت مرگ آن می‌گردد. در این مقاله کنترل موریانه‌های زیرزمینی با استفاده از سیستم طعمه‌گذاری در نخلستان‌های ناحیه سراوان (استان سیستان و بلوچستان) مورد بررسی قرارگرفت. جهت اجرای طرح، نخلستانی به وسعت حدود 2 هکتار در روستای سیدآباد انتخاب شد. با توجه به اینکه طرح در قالب بلوک‌های کامل تصادفی و بصورت آزمایشات فاکتوریل با 2 فاکتور (هر فاکتور با 3 سطح) و 3 تکرار طراحی گردیده بود، لذا در نخلستان انتخابی، 30 واحد آزمایشی ایجاد گردید. مواد شیمیایی مورد استفاده اسید بوریک (5/0 و 1 درصد) و هگزافلومارون به نسبت 200 پی پی ام (ماده جلوگیری کننده سنتز کتین) بودند. داده‌های 3 مرحله نمونه‌برداری با استفاده از آزمون t دو نمونه جفت شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که میانگین تراکم جمعیت موریانه‌ها در قبل از طعمه‌گذاری با یکسال بعد از طعمه‌گذاری و 18 ماه بعد از طعمه‌گذاری تفاوت معنی‌داری وجود دارد. تجزیه و تحلیل داده‌ها بر اساس آزمایشات فاکتوریل نشان داد که بین سطوح فاکتور A (تعداد تله طعمه‌ای در هر واحد آزمایشی) تفاوت معنی‌داری دیده می‌شود. همچنین از تجزیه و تحلیل داده‌ها چنین استنباط ‌گردید که بین سطوح فاکتور B (نوع ماده شیمیایی) تفاوت معنی‌داری وجود نداشته و بین فاکتورها نیز اثر متقابل دیده نمی‌شود.